sox11

# บทนำ การสูญเสียการมองเห็นจากการบาดเจ็บของเส้นประสาทตาหรือต้อหินเกิดขึ้นเนื่องจากเซลล์ปมประสาทจอตา (Retinal Ganglion Cells หรือ RGCs) ไม่สามารถสร้างแอกซอนของพวกมันขึ้นใหม่ได้ ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่โตเต็มวัย โปรแกรมการ **เติบโตภายใน** ของ RGCs มักจะถูกปิดลง ทำให้เส้นประสาทที่เสียหายไม่สามารถฟื้นตัวได้เอง ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=using%20a%20virus,Thus)) การศึกษาล่าสุดในหนูพบว่ายีนบำบัดสามารถ **กระตุ้น** วิถีการเติบโตเหล่านี้ขึ้นมาใหม่ได้ ตัวอย่างเช่น การลบยีน **PTEN** (ซึ่งเป็นตัวยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์) ใน RGCs ของหนูที่โตเต็มวัย จะไปเปิดวิถีการเติบโตของ **mTOR** และนำไปสู่การงอกใหม่ของแอกซอนที่แข็งแกร่ง ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=using%20a%20virus,Thus)) ในบทความนี้ เราจะทบทวนว่าการปรับเปลี่ยน PTEN/mTOR, ยีนในตระกูล KLF และ **Sox11** สามารถกระตุ้นการสร้างแอกซอน RGCs ขึ้นใหม่ได้อย่างไร, สิ่งที่ทำสำเร็จในหนู, ปัญหาด้านความปลอดภัย (เช่น ความเสี่ยงต่อมะเร็ง), วิธีการนำส่งยีน (พาหะไวรัส AAV, การฉีดเข้าวุ้นตาหรือใต้เยื่อคอรอยด์) และขั้นตอนที่จำเป็นในการย้ายจากการจำลองการบาดเจ็บแบบเฉียบพลันไปสู่การรักษาต้อหินเรื้อรัง ## วิถีการเติบโตภายในใน RGCs ### วิถี PTEN/mTOR ภายใต้สภาวะปกติ RGCs ที่โตเต็มวัยจะรักษาวิถี mTOR ให้อยู่ในสถานะ **ปิด** ซึ่งจำกัดความสามารถในการสร้างแอกซอนใหม่ของพวกมัน ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=using%20a%20virus,Thus)) PTEN เป็นยีนที่ยับยั้ง mTOR นักวิทยาศาสตร์พบว่าการกำจัด PTEN ใน RGCs ของหนูที่โตเต็มวัยจะ **ปลดปล่อย** สัญญาณ mTOR และช่วยให้แอกซอนงอกใหม่ได้ ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=using%20a%20virus,Thus)) ในการศึกษาที่สำคัญครั้งหนึ่ง การตัดยีน PTEN แบบมีเงื่อนไขในหนูที่โตเต็มวัยนำไปสู่การสร้างเส้นประสาทตาขึ้นใหม่ที่ *แข็งแกร่ง* ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=using%20a%20virus,Thus)) ประมาณ 8-10% ของ RGCs ที่รอดชีวิตได้ขยายแอกซอนยาวกว่า 0.5 มม. ผ่านจุดที่บาดเจ็บ โดยแอกซอนบางเส้นยาวเกิน 3 มม. และบางเส้นไปถึงจุดไขว้ของเส้นประสาทตา (optic chiasm) ภายใน 4 สัปดาห์หลังการบาดเจ็บ ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=Quantification%20showed%20that%20~45,At%204)) การตัดยีน TSC1 ซึ่งเป็นตัวยับยั้ง mTOR อีกตัวหนึ่ง ก็กระตุ้นให้เกิดการงอกใหม่ของแอกซอนเช่นกัน ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=using%20a%20virus,Thus)) การลบ PTEN ไม่เพียงแต่กระตุ้นการงอกใหม่เท่านั้น แต่ยังช่วยปรับปรุงการรอดชีวิตของ RGCs ด้วย (ประมาณ 45% รอดชีวิต เทียบกับ ~20% ในกลุ่มควบคุม) ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=Quantification%20showed%20that%20~45,At%204)) อย่างไรก็ตาม มีข้อกังวลด้านความปลอดภัย: PTEN เป็น **ยีนยับยั้งเนื้องอก** การสูญเสีย PTEN ในระยะยาวสามารถส่งเสริมการเจริญเติบโตของเซลล์ที่ไม่สามารถควบคุมได้ อันที่จริง การศึกษาเกี่ยวกับการสร้างใหม่ครั้งสำคัญได้ระบุว่าการลบ PTEN *ถาวร* จะไม่เป็นที่ยอมรับทางการแพทย์เนื่องจากความเสี่ยงต่อมะเร็ง ([pmc

ยีนบำบัดเพื่อการสร้างเส้นประสาทตาขึ้นใหม่: การปรับ PTEN/mTOR, KLFs และ Sox11

พร้อมที่จะตรวจสายตาของคุณหรือยัง?