czynniki transkrypcyjne klf

# Wprowadzenie Utrata wzroku w wyniku uszkodzenia nerwu wzrokowego lub jaskry następuje, ponieważ komórki zwojowe siatkówki (RGC) nie są w stanie odtworzyć swoich aksonów. U dorosłych ssaków **wewnętrzny program wzrostu** RGC jest zwykle wyłączony, więc uszkodzone nerwy nie goją się samoistnie ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=using%20a%20virus,Thus)). Ostatnie badania na myszach pokazują, że terapia genowa może **reaktywować** te szlaki wzrostu. Na przykład, usunięcie genu **PTEN** (hamulca wzrostu komórek) w dorosłych RGC aktywuje szlak wzrostowy **mTOR** i prowadzi do silnej regeneracji aksonów ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=using%20a%20virus,Thus)). W tym artykule przeglądamy, w jaki sposób manipulacja PTEN/mTOR, genami z rodziny KLF i **Sox11** może stymulować regenerację aksonów RGC, co osiągnięto w mysich modelach, jakie są kwestie bezpieczeństwa (takie jak ryzyko raka), jak dostarczane są geny (wektory wirusowe AAV, wstrzyknięcie doszklistkowe lub nadnaczyniówkowe) oraz jakie kroki są potrzebne, aby przejść od modeli ostrego urazu do leczenia przewlekłej jaskry. ## Wewnętrzne Szlaki Wzrostu w RGC ### Szlak PTEN/mTOR W normalnych warunkach dorosłe RGC utrzymują szlak mTOR w dużej mierze **wyłączony**, co ogranicza ich zdolność do wzrostu nowych aksonów ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=using%20a%20virus,Thus)). PTEN to gen, który hamuje mTOR. Naukowcy odkryli, że usunięcie PTEN w dorosłych RGC myszy **uwalnia** sygnalizację mTOR i umożliwia regenerację aksonów ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=using%20a%20virus,Thus)). W jednym z przełomowych badań, warunkowe wyłączenie genu PTEN u dorosłych myszy doprowadziło do *znaczącej* regeneracji nerwu wzrokowego ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=using%20a%20virus,Thus)). Około 8–10% przeżywających RGC wydłużyło aksony o ponad 0,5 mm poza miejsce urazu, a niektóre aksony rosły powyżej 3 mm i nawet dotarły do skrzyżowania wzrokowego w ciągu 4 tygodni po urazie ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=Quantification%20showed%20that%20~45,At%204)). Wyłączenie kolejnego hamulca mTOR, genu TSC1, również wywołało regenerację aksonów ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=using%20a%20virus,Thus)). Usunięcie PTEN nie tylko pobudziło regenerację, ale także poprawiło przeżywalność RGC (około 45% przeżywalności w porównaniu do ~20% w grupach kontrolnych) ([pmc.ncbi.nlm.nih.gov](https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2652400/#:~:text=Quantification%20showed%20that%20~45,At%204)). Istnieje jednak obawa dotycząca bezpieczeństwa: PTEN jest **supresorem nowotworowym**. Długotrwała utrata PTEN może promować niekontrolowany wzrost komórek. Rzeczywiście, ważne badanie nad regeneracją zauwa

Terapia Genowa w Regeneracji Nerwu Wzrokowego: Modulacja PTEN/mTOR, KLF i Sox11

Gotowy sprawdzić swój wzrok?